Den Haag, 28 februari 2023. Stikstofclaim en een PAS-melder stonden in de Rechtbank Den Haag tegenover de Staat. Met als inzet: rekenmodel Aerius ‘on hold’ zetten totdat dit rekenmodel wél met wetenschappelijk verantwoorde uitkomsten komt voor de vergunningverlening. Een verslag van de zitting.
Stikstofclaim en de PAS-melder lieten zich bijstaan door advocaten Robert van den Broek en Ilonka Gerritsen. Van den Broek liet de rechter zien dat de Nederlandse politiek heeft gekozen voor Aerius, als verplicht instrument om de stikstofgevolgen van projecten te berekenen. Het betreft uitdrukkelijk een politieke keuze. Er waren ook andere keuzes mogelijk geweest. “Als je als overheid ervoor kiest één rekeninstrument verplicht te stellen voor de vergunningverlening, zorg er dan in ieder geval voor dat dit instrument werkt.”
De dagvaarding bevatte een reeks citaten uit gezaghebbende rapporten, die lieten zien dat Aerius niet geschikt is voor de vergunningverlening. De uitkomsten van Aerius kennen dermate grote onzekerheden, dat hiermee niet wordt voldaan aan verschillende arresten van het Hof van Justitie. Een berekening voor een individueel project moet verifieerbaar, reproduceerbaar en betrouwbaar zijn en iedere redelijke wetenschappelijke twijfel omtrent de (mogelijke) stikstofgevolgen van dit project wegnemen. Bij de PAS-melder geeft Aerius 0,06 mol stikstof / ha / jaar teveel aan. Dit is minder dan één gram per hectare. Een dergelijke uitkomst voldoet niet aan bovenstaande eisen.
Het argument van de Staat ´wij hebben niks beters’, mag geen argument zijn. Ondernemers en de natuur zijn hiervan de dupe.
Wetgeving gauw nog even aangepast
Er gebeurde afgelopen weken iets opvallends. Nadat Stikstofclaim eind december haar sommatie had ingediend bij stikstofminister Van der Wal, werd de wet gauw aangepast. Opeens was Aerius niet meer een verplicht instrument, maar een ‘ondersteunend’ instrument. De Landsadvocaat wilde de rechter laten geloven dat boeren naast Aerius, meer mogelijkheden hebben om aan te tonen welk effect een project heeft op de natuur. Deze papieren wetswijziging staat ver af van de praktijk, waarin Aerius wel degelijk als enig instrument wordt voorgeschreven.
Opvallend was verder dat de Landsadvocaat zich niet liet bijstaan door inhoudelijke deskundigen, zoals gebruikelijk bij dit type vrij technische onderwerpen. Het RIVM noch inhoudelijk ingevoerde ambtenaren waren aanwezig om de Landsadvocaat te ondersteunen. De Landsadvocaat meed het onderwerp Aerius zoveel mogelijk. Maar wijdde uit over de inspanningen van de overheid om de PAS-melders te legaliseren. Over drie jaar moet legalisering een feit zijn. De PAS-melder vertelde hoe ver deze papieren beloften af staan van de praktijk. Het boerengezin werd geconfronteerd met een handhavingsverzoek en kreeg vervolgens een dwangsom opgelegd van 30.000 euro per kwartaal. De papieren regelgeving van LNV heeft in de praktijk een extreem desastreuse uitwerking.
Rookgordijn
De Landsadvocaat ging voorbij aan de inhoudelijke argumenten, maar trok een rookgordijn op. Hij voerde legio argumenten aan, waarom Stikstofclaim en de PAS-melder niet ontvankelijk zouden zijn, en geen belang zouden hebben bij deze zaak. Zo werd bijvoorbeeld opgevoerd dat de aangeslotenen van Stikstofclaim niet met naam en toenaam op de website stonden. Waarom de Staat vindt dat dit zou moeten, werd dan weer niet gemotiveerd. Ook zou Stikstofclaim geen wettelijke grondslag hebben, ook hier ontbrak een motivatie.
Land van het slot
Het is de keuze voor rekenmodel Aerius in zijn huidige vorm, die het hele land op slot heeft gezet. Zolang dit rekenmodel niet wordt aangepast of vervangen, zal de stikstofcrisis steeds absurdere vormen aannemen. Dit gaat ten koste van ondernemingen en de natuur. Er is volgens Stikstofclaim maar één weg om het land van slot te krijgen: dit rekenmodel ‘on hold’ zetten. En een goed en werkbaar alternatief te kiezen.
De uitspraak wordt op 21 maart 2023 verwacht.